Wieszak

Mamy w muzeum cenny wieszak znanej firmy Thonet. Nie pełni on swojej funkcji, ale eksponujemy go jako zabytek, bowiem jest świadkiem i produktem europejskiej rewolucji przemysłowej. Historię firmy kontynuowało w PRL przedsiębiorstwo państwowe, a współcześnie Fabryka Mebli Giętych działa w Radomsku w formie spółki prawa handlowego.

W swoich materiałach promocyjnych firma przywołuje tradycje dawnego rzemiosła i dziedzictwo autora technologii – Michaela Thoneta.

Michael Thonet (ur. 2 lipca1796 r. w Boppard Niemcy, zm. 3 marca 1871 r. w Wiedniu) – niemiecko-austriacki stolarz i pionier przemysłowej produkcji mebli.

Thonet był synem mistrza garbarza, Franza Antona Thoneta z Boppard. Po odbyciu nauki na cieślę, Thonet otworzył swój własny warsztat w 1819 roku. Rok później ożenił się z Anną Grahs, z którą miał siedmiu synów i sześć córek. Tylko pięciu synów przeżyło dzieciństwo. W latach trzydziestych XIX wieku, Thonet próbował wykonywać meble z drewna giętego. Początkowo eksperymentował z materiałem klejonym z kilku warstw forniru. Pierwszym sukcesem był tzw. Bopparder Schichtholzstuhl z roku 1836. Thonet zyskał znaczną niezależność w roku 1837 po nabyciu fabryki kleju, który stosował do wyrobu swoich mebli. Jednak nie udało mu się uzyskać opatentowania swojej technologii wyrobu mebli w Prusach w 1840 r., patent przyznano mu w Paryżu w 1841 r.

Na targach w Koblencji w 1841 roku, Thonet spotkał księcia Klemensa Wenzela von Metternich, który był entuzjastą jego mebli i który zaprosił go na dwór do Wiednia. Kiedy zakład w Boppard popadł w trudności finansowe, Thonet sprzedał go i wraz z rodziną przeniósł się do Wiednia w 1842 r. Tutaj pracował wraz z synami nad wystrojem wnętrz Pałacu Liechtenstein jako podwykonawca znanego w Wiedniu wytwórcy mebli Carla Leistlera. Odegrał również dużą rolę przy pracach nad wystrojem Pałacu Schwarzenberg. Kawiarnia „Café Daum” była pierwszym oficjalnym lokalem, w której od około roku 1850 znajdowały się wyłącznie krzesła Thoneta. Krzesło numer 4 od tamtych czasów jest klasycznym krzesłem wiedeńskich kafejek.

W roku 1849 jeszcze raz założył własne przedsiębiorstwo, które przekazał swoim synom w roku 1853 nadając mu firmę Bracia Thonet – „Gebrüder Thonet”. W roku 1850 Thonet wykonał Krzesło numer 1. Na Wielkiej Wystawie Światowej w Londynie w 1851 roku zdobył brązowy medal za swoje meble. Były to meble wykonane z klejonych ze sobą i giętych prętów z palisandru, stosunkowo drogiego materiału, co sprawiało, że były produktem luksusowych. Wyróżnienie na wystawie przyniosło mu światowe uznanie. Na następnej Wielkiej Wystawie Światowej w Paryżu w 1855 roku, otrzymał srebrny medal. W roku 1857 ruszyła produkcja w nowej fabryce mebli w Koryčanach na Morawach, a potem otwierano kolejne zakłady w miejscowościach Bystrice pod Hostynem i Vsetin.

Stopniowo Thonet przestał używać do produkcji mebli drewna klejonego warstwowo, zastępując je prętami bukowymi. Drewno początkowo było rozmiękczane poprzez gotowanie w wodzie lub parze wodnej, a następnie było suszone w specjalnych metalowych formach, które przejmowały napięcia związane z suszeniem i zapobiegały pękaniu materiału. Właśnie z meblami wykonanymi z giętej buczyny (określanymi jako meble thonetowskie) Michael Thonet jest najbardziej kojarzony.

W roku 1859 powstało słynne Krzesło numer 14. Jest to „krzesło wszystkich krzeseł” (dzisiaj model 214). Do czasów współczesnych wyprodukowano ok. 60 milionów sztuk tego modelu, należy do tej liczby dodać liczne kopie sprzedawane przez konkurentów Thoneta. Za jego projekt Thonet otrzymał złoty medal na Wystawie Światowej w Paryżu w 1867 roku.

Kontynuatorami dzieła Thoneta byli jego synowie – August i Karol, którzy założyli fabrykę mebli w Radomsku, obok kilku innych w całej Europie. W 1881 roku bracia Thonet kupili w Radomsku nieruchomość z młynem parowym, który został przystosowany do produkcji mebli. Z czasem fabryka posiadała również własną elektrownię. W pobliżu niego powstała duża Fabryka Mebli Giętych “Bracia Thonet” położona na wprost dworca kolejowego. Z czasem nazwa zmieniła się na Thonet – Mundus. W czasie najlepszej prosperity zakład produkował 50 000 krzeseł miesięcznie. Około 1/3 produkcji przeznaczano na rynek zagraniczny (Anglia, USA, Włochy, Holandia, Belgia). Już w 1884 r. była to największa firma meblowa w Królestwie Polskim. Posiadała własne składy i sklepy firmowe w Łodzi, Warszawie, Petersburgu, Moskwie i Odessie.

Opr.: Elżbieta Hibner na podstawie materiałów z domeny publicznej

Fot.: Joanna Miklaszewska